لاکتوز مونوهیدرات |Lactose monohydrate|

لاکتوز مونوهیدرات |Lactose monohydrate|

لاکتوز (Lactose) یک دی‌ساکارید طبیعی است. که در شیر و محصولات لبنی یافت می‌شود. این قند از دو مونوساکارید گلوکز و گالاکتوز تشکیل شده و یکی از منابع اصلی انرژی برای نوزادان به شمار میرود. فرم مونو‌هیدرات – D لاکتوز یکی از پایدارترین و پرکاربردترین اشکال لاکتوز در صنایع مختلف محسوب میشود. این ترکیب در داروسازی ، صنایع غذایی و حتی در بیوتکنولوژی اهمیت فراوانی دارد.

ساختار شیمیایی لاکتوز مونوهیدرات کریستالی است. که به همراه یک مولکول آب بلوری (H₂O) پایدار شده به گونه ای که ، یک واحد  – Dگالاکتوز و یک واحد – D گلوکز با پیوند β-1→4 بهم متصل شده اند.

این شکل از لاکتوز در دمای اتاق پایدار بوده و نسبت به لاکتوز بدون آب، پایداری بیشتری دارد.

در ادامه بیشتر به تفاوت های لاکتوز بدون آب و لاکتوز آب دار میپردازیم اما قبل از آن بهتر است  نگاهی به خواص فیزیکی ، شیمیایی و ویژگی های این قند بی‌اندازیم :

خواص فیزیکی :

• شکل ظاهری:  پودر یا بلور سفید، بی‌بو
• طعم:  شیرینی ملایم
• نقطه ذوب : حدود ۲۰۲ درجه سانتی‌گراد
• حلالیت در آب:  نسبتا محلول (تقریباً ۱۸ گرم در ۱۰۰ میلی‌لیتر آب در دمای ۲۵ درجه)
• پایداری : پایدار در شرایط عادی نگهداری
• چگالی:  حدود ۱.۵۲ گرم بر سانتی‌متر مکعب
• ظاهر در محلول : بی‌رنگ و شفاف

خواص شیمیایی :

• ساختار مولکولی:  دی‌ساکارید متشکل از گلوکز و گالاکتوز
• نوع پیوند : پیوند گلیکوزیدی β-1→4
• ویژگی نوری:  چرخش‌دهنده نور قطبیده به سمت راست (Optically active)
• واکنش‌پذیری : در حضور آنزیم لاکتاز به گلوکز و گالاکتوز شکسته می‌شود
• در محیط‌های اسیدی ممکن است هیدرولیز شود
• در واکنش میلارد شرکت می‌کند
• یک مولکول آب دارد که با حرارت از بین می‌رود ( آب تبلور )
• فرمول شیمیایی C₁₂H₂₂O₁₁·H₂O :
• جرم مولکولی : 360.31 گرم بر مول

در ابتدا گفتیم که این قند ، کاربرد های فراوانی در عرصه های مختلف دارد ؛ حال قصد داریم نگاه موشکافانه تری نسبت به کاربرد های این ترکیب  ، یعنی  – D لاکتوز مونو‌هیدرات داشته باشیم :

کاربردها

صنعت داروسازی

 به دلایل زیر یکی از رایج ‌ترین و مورد استفاده ترین مواد جانبی  در ساخت قرص‌ و کپسول‌ است :

• پرکننده : برای افزایش حجم قرص‌ها و کپسول‌ها
• عامل بهبود فشردگی:  باعث سهولت در تولید قرص
• سازگار با داروهای فعال : اغلب با بسیاری از مواد دارویی سازگار است
• پراکندگی مناسب : در داروهای استنشاقی پودری (Dry Powder Inhalers) مانند اسپری آسم

 صنعت غذا

• به عنوان یک شیرین‌کننده ملایم
• برای بهبود بافت و ویسکوزیته در فرمولاسیون شیر خشک، شکلات، ماست، دسر و سایر محصولات لبنی
• مورد استفاده در فرمول‌های غذایی نوزادان

در بیوتکنولوژی و تحقیقات علمی

• به عنوان منبع کربن برای رشد برخی باکتری‌ها و سلول‌های مهندسی‌شده
• استفاده در مطالعات آنزیم لاکتاز برای بررسی تجزیه لاکتوز

نحوه ی تولید :

– D  لاکتوز مونو‌هیدرات از شیر یا آب پنیر (وی) استخراج می‌شود و مراحل کلی تولید آن به صورت زیر است :

• اولترافیلتراسیون و جداسازی لاکتوز از پروتئین‌ها
• تغلیظ محلول لاکتوز
• کریستالیزاسیون با کنترل دما و زمان
• خشک‌کردن و پودر کردن لاکتوز مونو‌هیدرات بلوری

و اما نکات ایمنی و تداخلاتی که باید به آنها توجه داشت :

• لاکتوز مونو‌هیدرات برای بیشتر افراد بی‌خطر است ، اما کسانی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند، ممکن است با مصرف دوزهای بالا دچار علائمی مانند نفخ، اسهال یا دل‌پیچه شوند.
• در محصولات دارویی ، میزان لاکتوز معمولاً آنقدر کم است که مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما در افراد حساس باید با احتیاط استفاده شود.
• باید در جای خشک ، خنک و دور از نور نگهداری شود تا از جذب رطوبت جلوگیری گردد.

این محصول یکی از اشکال مهم لاکتوز است. که به‌دلیل خواص فیزیکی مناسب، حلالیت خوب، سازگاری زیستی و پایداری بالا، در بسیاری از صنایع به‌ویژه داروسازی و غذا کاربرد دارد. با وجود اینکه در برخی افراد ممکن است حساسیت‌هایی ایجاد کند، اما به‌طور کلی یک ترکیب ایمن و مفید محسوب می‌شود.

جهت مشاهده موادشیمیایی بیشتر به سایت بی تو بی کالا مراجعه نمایید.