انکوباتور (گرمخانه -ایزولاتور)، در محیط آزمایشگاه دستگاهی است که برای پرورش و نگهداری ارگانیسم های زنده و همچنین کشت باکتری استفاده می شود. این دستگاه شرایط محیطی مانند رطوبت و دما و گاز های موجود در هوا را برای پروش یافتن و نگهداری ارگانیسم ها مطلوب می سازد. کاربرد انواع انکوباتور آزمایشگاهی بر حسب شکردار بودن، یخچالدار بودن و غیره می تواند متفاوت باشد.
کشت باکتری و نگهداری سلول در انکوباتور
اجزای انکوباتور آزمایشگاهی:
سیستم های کنترل گاز، دما، رطوبت و محفظه مخصوص قرار دادن نمونه ها، منبع تغذیه، سیستم آلارم.
- سیستم های کنترل گاز:
این سیستم وظیفه دارد ترکیب گازهای موجود در دستگاه را به کمک سنسورهایی که برای نمونه گیری استفاده می شوند، متناسب با نمونه داخل ایزولاتور ثابت نگه دارد. که برای نمونه گیری استفاده می شوند، متناسب با نمونه داخل دستگاه ثابت نگه دارد که در بعضی از انکوباتورها از این سیستم جهت تنظیم گازهای موجود در دستگاه استفاده می شود.
- سیستم کنترل دما:
این سیستم برای گرم و یا سرد کردن دستگاه به کار می رود که برای گرم کردند ستگاه دو منبع را می توان مورد استفاده قرار داد: هیترهای الکتریکی یا المنت که این هیتر ها رویدیواره داخلی دستگاه نصب می شوند و با محافظ پوشانده می شوند ( هر چند در برخی مدل ها برای گرم کردن فاصله ی موجود بین دیواره ی دوجداره از آب داغ پر می گردد که استفاده از هیتر دردستگاه مطمئن تر می باشد). برای سرد کردن (در انکوباتور های یخچالدار) از یک کمپرسور استفاده می شود که دما را به 30-درجه سانتی گراد می رساند.
- سیستم کنترل رطوبت:
در این سیستم مشابه سیستم کنترل گاز، سنسور هایی موجود می باشند که برای نمونه گیری از رطوبت داخل دستگاه استفاده می شود تا در نهایت بتوان با توجه به نمونه یموجود در ایزولاتور رطوبت را ثابت نگه داشت.
- محفظه مخصوص قرار دادن نمونه ها:
این محفظه دوجداره وعایق بندی شده می باشد. بدنه ی این محفظه ها از جنس استیل ضد زنگ می باشد. این محفظه ها در واقع نمونه های قرار داده شده را از محیط بیرون جدا می کنند.
- منبع تغذیه:
برای تغذیه المنت و برد های دستگاه از منبع تغزیه 220 ولت آمپر بالا استفاده می شود.
- سیستم آلارم: برای اطلاع پرسنل آزمایشگاه در صورت بالا رفتن مقدار تعیین شده و مجاز به کار
می رود. این آلارم ها بیشتر در برند های خارجی موجود اند. برند های ایرانی و خارجی متفاوتی از انکوباتور های آزمایشگاهی در بازار موجود می باشد.
انکوباتور
انواع انکوباتور آزمایشگاهی و کاربردشان
در این بخش بیشتر به کاربرد انواع انکوباتور آزمایشگاهی اشاره می کنیم که انواع انکوباتورها شامل: یخچال دار، معمولی (حرارتی)، شیکر دار(ارتعاشی) و انکوباتور آزمایشگاهی کربن دی اکسید می باشد.
- انکوباتورهای یخچالدار:
از دیگر انواع ایزولاتور آزمایشگاهی انکوباتورهای یخچالدار هستند. این نوع انکوباتور ها با نام های دیگری نیز شناخته می شوند که عبارتند از: اتاقک نگهداری سرم و خون، خشک کن، انکوبه و low temperature incubators انکوباتور یخچالدار می تواند به وسیله ی یک کمپرسور، دما را به 30- درجه سنتی گراد نیز برساند. برای افزایش دما نیز المنت هایی تعبیه شده که سبب افزایش دما تا 70 درجه سانتی گراد می گردد. جنس بدنه این دستگاه فولادی است و محیط داخلی آن ازجنس استیل استینلس (استیل ضد زنگ) است. سینی های مورد استفاده در این دستگاه ازجنس استیل یا آلومینیوم می باشد. انکوباتورهای یخچال دار باید مجهز به سیستم ضد برفک و تایمر، سیستم هشدار دهنده باشد. صفحات نمایشگر دیجیتال، دمای واقعی و دمای تنطیم شده را نمایش می دهند. برخی مدل های دستگاه انکوباتور یخچالی دارای در شیشه ای جهت مشاهده ی نمونه ها می باشند. این نوع انکوباتور ها را با ظرفیت 135 تا 1000 ( برحسب لیتر) موجود می باشند. انکوباتور های یخچال دار در آزمایشگاه های دارو سازی برای نگهداری صحیح از دارو و در آزمایشگاه های زیست شناسی سلولی و گیاهی برای کشت سلولی و میکروبی و نگه داری ارگانیسم های زنده، خشک کردن ظروف آزمایشگاهی استفاده می شود. در موارد دیگر از این دستگاه برای تست صنعتی، صنایع طیور و رشد نوزادان نارس استفاده می شود.
- انکوباتورهای معمولی (حرارتی):
این ایزولاتور ها بازه دمایی از 30 تا 70 درجه سانتی گراد را فراهم می کنند که برای فراهم آمدن دما برای رشد میکروارگانیسم ها که برای رشد به دمای 37 درجه سانتی گراد به بالا نیازدارند و یا پرورش سلول های پستانداران و باکتری های عامل بیماری از این نوع انکوباتور ها استفاده می شود.
- انکوباتورهای شیکردار(ارتعاشی):
انکوباتورهای شیکردار نه تنها دمای محفظه را تنظیم می کند بلکه قابلیت به هم زن مخلوط (به شکل دایره ای و خطی) را دارد. این نوع انکوباتورها به شکل های دیواری یا ایستاده وجود دارد.
شیکر اوربیتالی انکوباتور
- انکوباتورهای کربن دی اکسید:
انکوباتورهای کربن دی اکسید کاربرد بیولوژیک دارد و علاوه بر اینکه قابلیت کنترل دما را دارد می تواند میزان مشخصی از کربن دی اکسید داخل انکوباتور را نگه می دارد. این انکوباتور محیط مناسبی را جهت رشد با گاز کربن دی اکسید فرآهم می کند. به دلیل انتشار گاز کربن دی اکسید PH دستگاه می تواند رطوبت و دمای محیط مربوط به کشت نمونه ها از جمله سلول های جانوری را فرآهم می کند. این نوع انکوباتور ها را می توان به طور تقریبی برای هر نوع از سلولی مانند کشت بافت، باکتری و مخمر استفاده کرد.
نحوه نگهداری از انکوباتور ها
آلودگی انکوباتور آزمایشگاهی بر نتایج کشت تاثیر نامطلوب خواهد داشت. از اتانول 70% (برای قست های بیرونی دستگاه) و اکثر مواقع از ضد عفونی کننده حاوی آمونیوم نوع چهارم استفاده می شود. باید توجه داشت که ماده مورد استفاده به دستگاه آسیبی نزند و یا حاوی بخار های آسیب زننده به کشت سلولی نباشد. برای شست و شوی انکوباتور تمام قسمت ها جدا و شسته می شود محلول صابون ضد عفونی کننده یا ضد عفونی کننده های استاندارد همراه با آب گرم خوب است. نصب انکوباتور در محلی مناسب از موارد ضروری می باشند. ایزولاتور باید در سطح صاف باشد، دمای محیط مناسب واستاندارد (25 درجه سانتی گراد) باشد، محیط فاقد آلودگی باشد. در صورت استفاده از شیکر درون دستگاه برای ممانعت از ریختن مواد باید شیکر به شکل صحیح داخل دستگاه قرار دهید. دستگاه را به دور از نور مستقیم خورشید قرار دهید زیرا کنترل دما فاکتور محسوب می شود و افزایش آن سبب ایجاد نوسانات دمایی می گردد در مناطق بسیار گرم که دمای هوا به 40 یا 50 درجه نیز می رسد استفاده از انکوباتور های یخچالدار استفاده شود.