دستگاه ونتیلاتور (ventilator) یا تنفس مصنوعی دستگاهی است که عمل تنفس را برای بیمارانی که مشکل تنفسی دارند آسان می کند ،که این مشکل می تواند به صورت موقت یا دائم باشد.
کار این دستگاه به این صورت است که در ریه می دمد و هنگامی که درنگ می کند بازدم به صورت ناخدآگاه و خود به خودی رخ داده و انجام می شود.در واقع این کار عملکرد طبیعی ریه های انسان است اما در صورتی که به دلایل مختلف مانند ابتلا به بیماری ریه ها توان انجام عملکرد طبیعی خود را نداشته باشند، دستگاه ونتیلاتور بیمارستانی به کمک آنها می آید.
دستگاه ونتیلاتور بیمارستانی
انواع ونتیلاتور :
در حالت کلی انواع ونتیلاتور بیمارستانی را می توان به 3 قسمت کلی دسته بندی کرد:
- تنفس کنترل شده
- تنفس کمک کننده
- تنفس با پشتیبانی
تنفس کنترل شده:
در این حالت از دستگاه ونتیلاتور بیمار هیچ کنترلی بر روی تنفس خود ندارد و دستگاه به تنهایی عملکرد تنفس را بر عهده می گیرد و تنظیمات دستگاه نیز به صورتی است که بیمار در هر دقیقه10 بار تنفس داشته باشد یعنی هر 6 ثانیه 1 بار.و اگر بیمار بخواهد برای مثال در ثانیه 3 تنفس داشته باشد دستگاه این اجازه را به او نمی دهد.
تنفس کمک کننده:
در این حالت فعالیت دستگاه ونتیلاتور فقط به منظور کمک به تنفس بیمار است و بیمار خودش تنفس را انجام می دهد اما این کار را مدیون کمک دستگاه است.و برخلاف تنفس کنترل شده زمانی که بیمار اقدام به تنفس می کند دستگاه به کمک او می رودو عمل تنفس را برای او آسان می کند.روند کلی این دستگاه کمک به تنفس هر 5 ثانیه 1 بار است اما اگر بیمار هوشیار باشد و بخواهد با روند طبیعی تنفس کند دستگاه به کمک او می رود.
تنفس با پشتیبانی:
این مدل از ونتیلاتور در واقع زمانی که بیمار اقدام به تنفس کند به او کمک می کند و برخلاف حالت های قبلی تنها زمانی کمک می کند که تلاشی برای تنفس از سوی بیمار انجام شود.و فقط مناسب بیمارانی است که از مشکلات حاد تنفسی رنج نمیبرند.
اجزای ونتیلاتور:
- منبع تغذیه
- واحد مدیریت میزان باتری
- برد تنظیمات ونتیلاتور
- مانیتور به عنوان رابط کاربر و ونتیلاتور
- رابط سیم های مربوط به مانیتور ،حسگر دما و منبع تغذیه
- فناوری های جدید شامل سنسور فشار و سنسور جریان
اجزای دستگاه ونتیلاتور
انواع مختلف دستگاه ونتیلاتور بیمارستانی:
- ونتیلاتور فشار منفی(Negative Pressure Ventilator)
- ونتیلاتور فشار مثبت (Positive Pressure Ventilator)
ونتیلاتور فشار منفی:
دستگاه ونتیلاتور فشار منفی دستگاهی دارای محفظه است که تمام بدن فرد به طور کامل به جز سر وگردن در آن قرار می گیرد و در آن فرآیند دم رخ می دهد ،در حین انجام این فرآیند هوای موجود در داخل محفظه تخلیه می شود که فشار منفی درون محفظه رخ دهد .این فشار منفی باعث کشیدگی دیواره قفسه سینه و گشاد شدن آن می شود.
مزایای استفاده از ونتیلاتور فشار منفی:
- کاهش فعالیت سیستم تنفس
- کاربری ساده ای دارد.
- غیر تهاجمی بودن و عدم نیاز به وجود راه هوایی مصنوعی و عوارض آن
- اصلاح اکسیژن رسان کاهش نیاز به دارو های آرام بخش و شل کننده عضلاتی در بیماران مبتلا به انواع مشکلات تنفسی
- در افراد مبتلا به بیماری آپنه خواب استفاده می شود.
- از آنجایی که سر بیمار خارج از دستگاه قرار دارد، حین استفاده از آن قادر به صحبت کردن و غذا خوردن می باشد.
ونتیلاتور فشار مثبت:
به ونتیلاتور های فشار مثبت ونتیلاتور بیمارستانی،ونتیلاتور خانگی و دستگاه مراقبت تنفسی بیمارستانی نیز می گویند که به صورت ثابت ،پرتابل و غیر تهاجمی و تهاجمی با استفاده از لوله گذاری مورد استفاده قرار می گیرد.
در این نوع ونتیلاتور نیز هدف ،گشاد شدن قفسه سینه است که حین فرآیند دم گاز با فشار مثبت بیشتر از فشار موجود در اتمسفر به داخل ریه ها فرستاده می شود.
نکته ضروری در این دستگاه قرار دادن لوله تراشه به عنوان راه هوایی مصنوعی است تا هوا حین انجام فرایند دم با حجم تعیین شده به صورت کامل و با فشار مثبت به ریه وارد شود.
دستگاه تنفس مصنوعی فشار مثبت دارای 4 فاز اصلی زیر می باشد:
فرآیند دم
حالت تغییر از دم به بازدم
فرآیند بازدم
حالت تغییر از بازدم به دم
ونتیلاتور پرتابل:
اهمیت استفاده از ونتیلاتور پرتابل علاوه بر افرادی که به بیماری های تنفسی و ریوی مبتلا هستند برای شرایط حادی مانند تصادف ،آتش سوزی،جنگ و…نیز بسیار زیاد است و زمانی که تنفس بیمار غیرعادی باشد به صورت اتوماتیک عملکرد خود را با بیمار هماهنگ می کند.
این نوع ونتیلاتور دارای 2 مدل خانگی و بیمارستانی است.که مدل خانگی اغلب برای بیمارانی که مبتلا به اختلالات تنفسی مزمن و حتی اختلالات عصبی هستند و در خانه بستری هستند مورد استفاده قرار میگیرد. و مدل بیمارستانی اگر زمانی بیماری در حالت عکسبرداری یا جراحی دچار مشکلاتی مانند ایست قلبی-تنفسی شود با استفاده از این دستگاه از بروز حوادثی که جان بیمار را به خطر بیاندازد جلوگیری میشود.
دستگاه ونتیلاتور پرتابل
دسته بندی ونتیلاتور های بیمارستانی فشار مثبت:
فشار ثابت:این دستگاه را ونتیلاتور با سیکل فشاری نیز می نامند و کارکرد این دستگاه به صورتی است که زمانی که فشار راه های هوایی فرد به میزان تعیین شده از قبل برسد حجم جاری گاز را تمام می کنند و هرچه قدر مقدار فشار در حد بالاتری تنظیم شده باشد میزان هوای بیشتری به ریه ها رسانده می شود.همانگونه که از اسم این دستگاه مشخص است فشار موجود در مسیر هوایی بیمار،ثابت و حجم آن متغیر است.
حجم ثابت:به این دستگاه ونتیلاتور با سیکل حجمی نیز گفته می شود.اساس کار این دستگاه طوری است که مقدار حجم تنظیم شده بر روی ماشین تنفس مصنوعی به ریه وارد شود،فرآیند ورود جریان هوا به داخل ریه ها را تمام می کند.این دستگاه قابلیت کنترل تهویه دارد که باعث می شود حجم تعیین شده را با فشار های مختلف به ریه بیمار وارد کند.
زمان ثابت:این دستگاه که نام دیگر آن ونتیلاتور با سیکل زمانی است در تهویه ریه کودکان و نوزادان استفاده دارد و با تنظیم سرعت جریان ،حجم جاری تعیین شده در زمان ثابت به ریه بیمار وارد می شود.
فرکانس بالا:نام دیگر این دستگاه ،ونتیلاتور با سیکل فرکانسی است که می توان گفت از جدید ترین انواع ونتیلاتور هستند که می توانند حجم های جاری کوچک در حدود 1 الی 5 میلی لیتر بر کیلوگرم را با فرکانس بالایی در حدود 20 دور در ثانیه برای ریه فرد فراهم کنند.