میزان شدید رسوب جرم یا چربی در عروق باعث ابتلا به تصلب شرایین و به وجود آمدن بیماری های سرخرگ کرونری می شود. به موادی که در شریان ها جمع شده وسبب به وجود آمدن بیماری آترواسکلروز (تصلب شرایین) می شوند پلاک نیز می گویند که این پلاک ها شامل چربی، کلسترول، فیبرین و سلول های التهابی می باشد. آشنایی با علائم آترواسکلروز و پلاکت خون می تواند مارانسبت به احتمال ابتلا به تصلب شرایین یا پلاکت خون بالا یا پایین آگاه کند. در صورت نرسیدن خون به اندازه کافی به قلب فرد احساس تنگی نفس، حمله ی قلبی، درد در ناحیه ی قفسه سینه میشود که ممکن در هر زمانی اتفاق بیوفتد. این بیماری روند پیشرفت آرامی دارد ممکن است از دوران کودکی آغاز شود و باگذشت سن و سال و افزایش آن روند سریع تری را طی کند.
علائم بیماری آترواسکلروز :
- سرگیجه
- خستگی
- حالت تهوع
- تپش قلب
- مشکلات تنفسی
- سر درد شدید و ناگهانی
- اختلال دید (در یک یا هر دو چشم)
که درمواردی مانند سرگیجه و حالت تهوع مانند علائم آترواسکلروز و پلاکت خون بالا و پایین مشابه می باشد.
درمان انسداد عروق:
در گذشته برای درمان تصلب شرایین عمل قلب باز یا بای پس کرونری انجام می شد. در واقع با این کار مسیر جدیدی برای سرخرگ کرونری باز شده و خون جریان پیدا می کند که بنا به خطراتی و ریسک ممکن برای برخی بیماران توصیه نمی گردد. گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی باعث شده تا این مشکل بر طرف شده و از روش CTO PCI استفاده می شود. در این روش یک لوله کوچک را که شمایلی مانند توری دارد را وارد رگ کرده تا گشاد شوند و مسیر رگ باز شود.
تصلب شرایین و گرفتن عروق
معاینات مربوط به پلاک ها برای تشخیص تصلب شرایین
برای معاینه از تصویر برداری IVUS مورد استفاده قرار می گیرد تا درصد بار پلاک، محل ضایعه و مورفولوژی و… را بررسی کنند. به منظور انجام این تصویر برداری باید راه برای گاید های نوری باز شود به این منظور از کتتر های مخصوصی مانند Pioneer plus Re-Entry catheter استفاده میشود تا با عبور از از پلاک های بسیار شدید عبور کند. پلاک ها می توانند در جایی که عروق آسیب می بینند جمع شوند و پس از گذشت زمان این پلاک ها سفت و سخت می شوند. پس از سخت شدن این پلاک ها پاره شده و پلاکت ها به محل آسیب دیده می رسند و در این قسمت تجمع می کنند و باعث باریک تر شدن عروق خونی می گردند و ورود اکسیژن خون به محدوده ی مد نظر محدود می گردد.
پلاکت خون چیست؟ پایین یا بالا بودن آن نشانه چیست؟
پلاکت خون از سلول های موجود در بافت خون است و از مغز استخوان گرفته می شود. که وظیفه اصلی آن انعقاد خون می باشد نام دیگر این سلول ها ترومبوسیت است. در ساختار این پلاکت ها آنزیم هایی وجود دارد که از سرازیر شدن یا نشت خون از رگ جلوگیری میکند. برای آن که بدانیم میزان بالا یا پایین پلاکت خون نشانه ی چیست و چه مشکلاتی ایجاد می کند ابتدا باید بدانیم که مقدار پلاکت ها در خون باید در چه محدوده ای باشد و بیش از چه محدوده ای می تواند زنگ هشدار باشد. در اوراق مربوط به آزمایش خون PLT نشانه پلاکت خون می باشد. مقدار نرمال پلاکت خون بین 450000 تا 150000 می باشد که این مقدار در نوزادان کمی بیشتر می باشد. سطح پلاکت خون کمتر از 50000 یا بیش از 1000000 خطرناک است.
پایین بودن پلاکت خون (ترومبوسیتوپنی):
علائم پایین بودن پلاکت خون می تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس خستگی و ضعف
- دیدن خون در ادرار و مدفوع یا استفراغ خونی (در موارد شدید)
- خونریزی لثه یا بینی
- خون ریزی زیاد و غیر طبیعی از زخم و جراحات
- خون ریزی سنگین در دوران قاعدگی
- کبودی آسان پوست یا کبودی های به رنگ قرمز یا بنفش
کنترل خونریزی با پلاکت پایین دشوار می شود
دلایل پایین بودن پلاکت خون:
پایین بودن پلاکت خون دلیل های مختلفی دارد از جمله از بین رفتتن پلاکت ها که علت آن می تواند عوارض جانبی برخی دارو ها نیز معمولا دارو های تشنج آور یا دارو هایی که ادرار آور هستند سبب بروز همچین مسئله ای می شوند. از دلایل درونی این بیماری می توان به اختلال های خود ایمنی اشاره کرد؛ همچنین موارد دیگر مانند بارداری عفونت باکتریال در خون انعقاد درون خون نیز از دلایل پایین بودن پلاکت خون در بدن می باشد. مشکل دیگری که می توان از آن یاد کرد مشکلات مربوط به مغز است. همانطور که گفته شد پلاکت ها توسط مغز استخوان ساخته می شود. دلایل گوناگونی برای کمتر شدن تولید پلاکت در مغز استخوان وجود دارد، شامل: سرطان خون، سیروز کبدی، کمبود آهن، کمبود ویتامین B12، کمبود فولات، عفونت های ویروسی، شیمی درمانی ویا مواد شمیایی سمی.
تشخیص پلاکت خون پایین:
- سونوگرافی (در صورت مشکوک بودن به بزرگ شدن طحال)
- آزمایش خون (تعداد پلاکت های خونی معمولا بین 150000 تا 450000 در هر میلی لیتر خون می باشد. در آزمایش شمارش کامل خون، سطح سلول های خونی سنجیده می شود)
- نمونه برداری مغز استخوان یا آسپیراسیون ( در صورت مشکوک بودن بیمار به وجود مشکل در مغزاستخوان)
درمان پلاکت خون پایین:
پلاکت خون بسیار پایین نیاز به درمان فوری دارد چرا که باعث ایجاد خونریزی های زیادی خواهد شد. برای اینکه این که معضل به شکل طبیعی درمان شود رعایت رژیم غزایی نقش تعیین کننده ای خواهد داشت. مانند غذاهای غنی از ویتامین های B12،C،K،D و فولات، آهن و میوه هایی مانند شاتوت، تمشک، توت فرنگی، کلم بروکلی، مرکبات، کدو حلوایی. گوشت های ماهی چرب و گوشت قرمز و چغندر می توانند کمک کننده باشند. اما در صورت وخیم بودن شرایط بیمار و پاسخگو نبودن رژیم غزایی درمان های پزشکی مورد نیاز می باشد. روش های پزشکی شامل: آمپول پلاکت خون، قرص های افزایش پلاکت خون، انتقال خون. در صورت عدم پاسخگویی روش های پزشکی ممکن است برداشتن طحال (اسپلنکتومی) پیشنهاد شود.
بالا بودن پلاکت خون (ترومبوسیتوز):
علائم بالا بودن پلاکت خون می تواند شامل موارد زیر باشد که در برخی موارد علائم آترواسکلروز و پلاکت خون می تواند مشابه باشد:
- خونریزی در نواحی مختلف بدن (بینی، دهان، لثه، معده و روده)
- کبودی پوست
- خون در ادرار و مدفوع
- لخته شدن غیر عادی خون
- سر درد
- ضعف
- درد قفسه سینه
- تغییر در بینایی
- سوزن سوزن شدن دست وپا
- سرگیجه
دلایل بالا بودن پلاکت خون:
یکی از دلایل بالا بودن پلاکت خون فقر آهن می باشد افزایش پلاکت ها در این بیماری غیر طبیعی نبوده می توان با مکمل های آهن قابل درمان است. بدخیمی نیز از عوامل دیگر است، بالارفتن پلاکت میتواند نتیجه ی بدخیمی هایی شامل سرطان شود. نبود طحال؛ اگر به دلیل جراحی برداشته شود. اگر دچار عفونت باشید از دلایل رایج دیگر افزایش پلاکت خون عفونت ها می باشند. اختلالاتی که سبب افزایش ساخت پلاکت در خون می شود که به آن اصطلاحا اختلالات میلوپرولیفراتیو می گویند.
تشخیص پلاکت خون بالا:
- آزمایش شمارش کامل خون
- آزمایش های مربوط به مغز استخوان (اسپیرژن و نمونه برداری)
- معاینه فیزیکی
- بررسی سوابق بیماری ها یا مسائل مربوط به ژنتیک
برای سلامت خون آزمایش شمارش کامل خون لازم است
درمان پلاکت خون بالا:
یکی از راه ها می تواند استفاده از دارو های مناسب کاهش پلاکت خون باشد. در برخی موارد استفاده از دارو توصیه می شود که می توان به مستعد بودن بیمار ویا مبتلا بودن بیمار به بیماری های قلبی_عروقی و یا کلسترول و فشار خون، بالا تر بودن پلاکت خون از 1000000 درهرمیکرولیتر خون وجود سابقه لخته خون و یا خونریزی. یکی از شایع ترین موارد، استفاده از داروی آسپرین می باشد که از لخته شدن خون جلوگیری می کند.
معضلات پلاکت خون بالا:
از معضلاتی که اشخاص مبتلا به پلاکت خون بالا ممکن است با آن دست و پنچه نرم کنند می توان به خونریزی و لخته خون اشاره کرد. خونریزی هایی که ممکن است به دلیل پلاکت بالای خون اتفاق بیوفتد میتواند به صورت کبودی باشد که در قسمت های مختلف بدن می تواند اتفاق بیوفتد. ممکن است خون در مدفوع دیده شود یا شخص خون دماغ نیز بشود. این خونریزی ها ممکن است از لثه و دهان هم باشد. البته لازم به ذکر است که بیشتر این خونریزی ها مربوط به افرادی خواهد شد که تعداد پلاکت آن ها به بیشتر از 1000000 در هر میکرولیتر رسیده باشد. برعکس، لخته ی خون نیز از دیگر مشکلات است که در موارد پلاکت خون بالا با آن مواجه هستیم.
علائم وجود لخته خون که در برخی موارد علائم آترواسکلروز و پلاکت خون که منچر به لخته می گردد، می تواند مشابه باشد:
- داشتن حس تنگی نفس
- حالت تهوع
- تشنج
- تغییر در گفتار
- تغییر درمیزان آگاهی
- ناراحتی در قسمت بالا تنه
- قرمزی پوست
- از حال رفتن
- سرفه ها خونی
- درد قفسه
لختگی خون ممکن است در قسمت های مختلف بدن اتفاق بیوفتد مانند لخته خون در مغز که منجر به سکته ی مغزی می گردد که فرد در این مواقع در تکلم و بینایی دچار مشکل می شود و سردرد های شدید و ناگهانی را تجربه می کند. لخته خون در ریه که باعث ایجاد آمبولی ریه می گردد و شخص احساس درد در قفسه سینه، تپش قلب، سرفه با خون و مشکلات تنفسی را تجربه می کند. لختگی خون در شکم نیز با درد و ورم کردگی زیادی در ناحیه شکم همراه است.
درمان لخته ی خون:
استفاده از دارو های ضد انعقاد، استنت گذاری جهت باز نگه داشتن عروق، جراحی با هدایت کاتتر به سمت موضع. توجه داشته باشید که لختگی خون با بیماری انسداد عروق یا CTO در مواردی مانند لختگی خون در ریه میتواند علائم مشابهی داشته باشد.