پیپت پاستور (Pasteur pipette) برای برداشت و انتقال مایعات و محلول‌ها در آزمایشگاه کاربرد دارد. عملکرد پیپت پاستور به این صورت است که به کمک یک مکنده، پوآر یا حباب متصل به بدنه، فضای خلاء ایجاد شده و سپس با آزاد کردن این خلاء، مایعات به سمت بالا کشیده می‌شوند. پیپت پاستورها در انواع گوناگون و با سطوح دقت متفاوت در دسترس می باشند. کاربران باید بدانند چه زمانی از کدام نوع پیپت باید استفاده کنند. همچنین ابزار را باید متناسب با کاربرد و نیاز خود انتخاب کنند. پیپت پاستور دارای دو نوع پیپت پاستور شیشه ای و پلاستیکی است.
یکی از ابزارهای آزمایشگاهی پیپت پاستور بوده که به عنوان قطره چکان شناخته شده است که از آن برای برداشتن مقدار کمی از مایعات استفاده می شود. پیپت پاستور شیشه ای در دو نوع پایه بلند و پایه کوتاه است. از نوع شیشه ای آن برای آماده سازی فیکساتیو‌ها و رنگ‌ها، انتقال حجم معینی از نمونه، برداشتن کسری از نمونه، انتقال قطره به قطره مایعات بین ظروف، تهیه لام و اضافه نمودن معرف یا مواد شیمیایی، استفاده می شود.
آشنایی با پیپت پاستور
پیپت پاستور جز وسایل آزمایشگاه است که برای جابجایی یا اندازه گیری مایعات استفاده می شود. این ابزار بیشتر در آزمایشگاه ها و مراکز تحقیقاتی شیمی، دارویی و بیولوژی کاربرد دارد. پیپت پاستور دارای دو نوع پیپت پاستور پلاستیکی و شیشه ای هستند. پیپت پاستوربرای برداشتن و انتقال مقداری از مایعات، برای کارهای انتقال غیرحجمی سریع، برای نگهداری محلولهای حاوی سلول و پروتئین، برای کاربردهای بیولوژیکی، ذخیره سازی مایع، آزمایشگاه های پزشکی، تقطیر کردن در مقیاس میکروسکوپی و ستون کروماتوگرافی کاربردی هستند.
انواع
یکی از لوازم رایج مورد استفاده در آزمایشگاه‌ها پیپت پاستورها هستند که با توجه به کاربردهای مختلف در انواع مختلفی تولید می‌شوند.
پیپت پاستور مدرج: یکی از انواع رایج پیپت پاستورها بوده که روی آن درجه بندی‌هایی متناسب با حجم کلی پیپت، در امتداد بدنه وجود دارد.این نوع پیپت پاستوربرای اندازه گیری و انتقال حجم مشخصی از مایعات مورد استفاده قرار می گیرد. در صورت نیاز به انجام حجم برداری دقیق از نمونه‌ها در آزمایشگاه ، پیپت پاستورهای مدرج کوچکتر امکان اندازه‌گیری دقیق تری را فراهم می‌کنند. اما هنگامی که دقت اندازه گیری از اهمیت کمتری برخوردار است می‌توان از پیپت‌های بزرگتر استفاده کرد.
پیپت پاستور با نوک باریک: با استفاده از این پیپت پاستور می توان قطره‌های کوچکی از نمونه را به ظروف کوچک و کم حجم منتقل کرد. این نوع پیپت پاستور از ویژگی‌هایی مانند حجم برداری و کنترل دقیق تر مایعات برخوردار بوده و برای استفاده با نوارهای تست، برداشتن قطرات کوچکی از نمونه خون مناسب هستند.
دیگر انواع
پیپت پاستور دو حبابه: پیپت پاستور دو حبابه در ابتدا برای کیت‌های آزمایش بارداری در منزل طراحی شدند. امروزه این پیپت پاستورها در بسیاری از آزمایشات و برای افزودن معرف‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. کاربرد این نوع از پیپت پاستورها زمانی است که فرد کم تجربه می خواهد مقدار مشخصی از نمونه را به کیت آزمایش اضافه کند.
برای این کار کافی است تا حباب پیپت پاستور را فشار دهد. سپس آن را وارد ظرف نمونه کرده و حباب را رها کند تا حجمی از مایع وارد پیپت شود. به این ترتیب پیپت پاستور پر شده و اگر مقدار اضافی از مایع حجم برداری شده باشد،حجم اضافی در حباب پایینی باقی می‌ماند.
پیپت پاستورهای مویینه: این پیپت پاستورها از قابلیت‌ها نمونهبرداری مشابه با لوله مویینه برخوردار هستند. به دلیل باریک بودن لوله‌های مویینه برداشتن و انتقال نمونه‌ی موجود در آنها همواره با دشواری‌های زیادی روبه رو است. ولی با تولید پیپت پاستورهای مشابه با لوله مویینه به راحتی می توان از انگشتان یا پاشنه پا، در حد میکرولیتر، نمونه‌گیری کرد و نمونه مورد نظر را به ظرف منتقل کرد.
پیپت پاستور (Paddle): حباب این نوع پیپت پاستورها به گونه‌ای طراحی شده است که لبه‌های آن کمی پهن و مسطح بوده تا علاوه بر حجم برداری و انتقال نمونه، قادر به ترکیب نمونه‌ها باشد.
جنس
پیپت پاستوراز نظر جنس دارای دو نوع بوروسیلیکاتی و شیشه های آهک سوددار یا سودالایم هستند. از شیشه های بوروسیلیکاتی برای مقاومت شیمیایی و دمایی آنها در تجهیزات آمایشگاهی استفاده می شود. ساخت این شیشه ها در مقایسه با شیشه های دیگر آسان تر است بنابراین مقرون به صرفه و اقتصادی ترمی باشند. شیشه های سودالایم از لحاظ شیمیایی به پایداری شیشه های بوروسیلیکاتی نمی رسند، ولی برای تجهیزات ارزان قیمت مانند پیپت پاستورها مناسب هستند.
برخی ظروف آزمایشگاهی مانند پیپت، فلاسک‌های ته گرد، بالن‌های حجمی، پلیت‌ها و لوله‌های آزمایش در ابتدا از شیشه ساخته می‌شدند. ولی به مرور زمان، ظروف پلاستیکی به دلیل نشکستن و سازگاری با اغلب مواد شیمیایی رایج در آزمایشگاه‌ها محبوبیت بیشتری پیدا کردند. پیپت پاستورها نیزاز این قاعده مستثنی نیستند و امروزه پیپت پاستورهای پلاستیکی کاربرد بسیاری در آزمایشگاه‌ها دارند.
طراحی و طول مناسب پیپت پاستور
پیپت پاستورها طول‌های متفاوتی دارند. کاربر می تواند با توجه به تنوع طول در طراحی پیپت‌ها، متناسب با نیاز خود از این ابزار استفاده کند. برای مثال گاهی لازم است تا حجم برداری و برداشتن نمونه از نقاطی صورت گیرد که دسترسی به آنها دشوار است. در چنین شرایطی بهتر است از پیپت پاستورهای اکسترا ( Extra Long ) استفاده شود.
از ویژگی‌های این پیپت پاستورها می‌توان به ظرفیت بالا و طول زیاد بدنه آنها اشاره کرد که قابلیت نمونهبرداری از نقاط با دسترسی دشوار و ظروف عمیق به ویژه بطری‌های بزرگ و ظروف با دهانه باریک را دارند. همچنین پیپت پاستورهای اکسترا برای برداشتن لایه‌های سلولی، نمونهبرداری از ظرف ادرار ۲۴ ساعته، نمونهبرداری از بطری‌های کشت خون مورد استفاده قرار می گیرند. پیپت پاستورها ابزاری هستند که در آزمایشگاه‌ها کاربرد های وسیعی دارند.