یک عفونت بسیار مسری دستگاه تنفسی بیماری سیاه سرفه است. این بیماری در بسیاری از افراد با سرفه شدید بروز می کند و به دنبال آن تنفس شدید با صدای بلند شنیده می شود. قبل از کشف واکسن، سیاه سرفه یک بیماری برای کودکان محسوب می شد. سیاه سرفه در ابتدا کودکانی را تحت تأثیر قرار می دهد که به طور کامل واکسیناسیون نشده اند. همچنین نوجوانان و بزرگسالانی که ایمنی آن ها ضعیف است را درگیر می کند. مرگ و میر ناشی از سیاه سرفه نادر است اما بیشتر در نوزادان دیده می شود. خانم های باردار و دیگر افرادی که در ارتباط نزدیک با نوزاد هستند، باید در برابر سیاه سرفه واکسینه شده باشند.
علائم بیماری سیاه سرفه
هنگام مبتلا به سیاه سرفه حدود هفت تا 10 روز طول می کشد تا علائم و نشانه های آن ظاهر شود، گرچه برخی اوقات می تواند طولانی تر شود. معمولا علائم آن در ابتدا خفیف و شبیه بیماری سرماخوردگی است. این علائم شامل آبریزش بینی، گرفتگی بینی، چشم های قرمز و آبکی، تب و سرفه می شود. علائم و نشانه ها بعد از یک یا دو هفته بد تر می شوند. مخاط ضخیم در مجاری هوایی جمع شده و باعث سرفه غیرقابل کنترل می شود.
حملات شدید و طولانی مدت سرفه ممکن است موجب تحریک استفراغ، قرمز یا آبی شدن صورت و خستگی شدید گردد. با این حال بسیاری از مردم ویژگی مشخصی را ندارند. گاهی اوقات تنها نشانه ی یک فرد بزرگسال مبتلا به سیاه سرفه ، سرفه مداوم و بریده بریده است. ممکن است نوزادان اصلا سرفه نکنند. ممکن است برای نفس کشیدن تلاش کنند یا حتی موقتا تنفس آن ها متوقف شود.
علل
بیماری سیاه سرفه ناشی از نوعی باکتری به نام Bordetella pertussis است. هنگامی که فرد آلوده سرفه یا عطسه کند، قطرات ریز جوانه ای در هوا پاشیده می شوند و به ریه های هر کسی که در آن نزدیکی باشد وارد می شود. واکسن سیاه سرفه ای که در کودکی دریافت کرده اید سرانجام از بین می رود. این موضوع موجب می شود تا نوجوانان و بزرگسالان هنگام شیوع بیماری بیشتر در معرض ابتلا به عفونت در قرار بگیرند. نوزادان کمتر از 12 ماه که واکسینه نشده اند یا مجموعه کاملی از واکسن ها را دریافت نکرده اند، بیشتر در معرض خطر مرگ و میر هستند.
عوارض
از عوارض بیماری سیاه سرفه می توان به اشکال در تنفس، قطع تنفس و کم آبی بدن اشاره کرد. وقتی کودک در بیمارستان است و تنفسش قطع می شود لازم است از طریق تنفس دهان به دهان یا با دستگاه تنفس (ونتی لاتور) به او کمک کرد. در صورت بروز علائمی مانند کمبود آب بدن یا اشکال در خوردن غذا تزریق سرم مورد نیاز و تامین مایعات و الکترولیت های از دست رفته ضروری است. همچنین باید اقدامات لازم برای جلوگیری از انتقال عفونت به دیگر بیماران، کارکنان بیمارستان و مراجعه کنندگان صورت بگیرد.
تشخیص
در مراحل اولیه تشخیص سیاه سرفه می تواند مشکل باشد زیرا علائم و نشانه ها مشابه دیگر بیماری های تنفسی شایع مانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا برونشیت دارد. پزشکان می توانند سیاه سرفه را با سؤالاتی در مورد علائم این بیماری و گوش دادن به سرفه تشخیص دهند. ممکن است برای تأیید تشخیص آزمایش های پزشکی نیاز باشد. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
کشت بینی یا حلق و آزمایش: نمونه ای از خلط از بینی یا گلو شما توسط پزشک گرفته می شود. سپس برای اثبات وجود باکتری های سیاه سرفه نمونه بررسی می شود.
آزمایش خون : ممکن است برای بررسی تعداد گلبول های سفید خون، یک نمونه خون گرفته شود و به آزمایشگاه منتقل گردد. زیرا به بدن در مبارزه با عفونت ها مانند سیاه سرفه گلبول های سفید خون کمک می کنند. به طور معمول تعداد گلبول های سفید خون بالا حاکی از وجود عفونت یا التهاب است. این یک آزمایش عمومی بوده و مخصوص سیاه سرفه نیست.
عکس برداری از قفسه سینه: ممکن است پزشک برای بررسی وجود التهاب یا مایع در ریه ها، پرتونگاری انجام دهد. ممکن است در صورت وجود پنومونی باعث ایجاد سرفه و سایر عفونت های تنفسی شود.
پیشگیری
با واکسن سیاه سرفه می توان از بیماری سیاه سرفه پیشگیری کرد. این واکسن بخشی از واکسیناسیون DTaP (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه) است. به طور معمول در پنج بار قبل از ششمین سالگرد تولد کودک واکسیناسیون DTaP انجام می شود. متخصصان توصیه می كنند برای محافظت بیشتر در صورت ضعف مصونیت، بچه های 11 – 18 سال از واكسن تركیب جدید به نام (Tdap) استفاده كنند. واکسن Tdap شبیه DTaP است اما غلظت های پایین دیفتری و توکسوئید کزاز وجود دارد. بزرگسالانی که در دوران نوجوانی واکسن دریافت نکرده اند و کلیه زنان باردار بدون توجه به زمان آخرین بار انجام واکسیناسیون باید در نیمه دوم حاملگی این واکسن را دریافت کنند.
این واکسن برای افراد در تماس با نوزادان بسیار مهم است، زیرا می توانند عوارض شدید و تهدید کننده ای را از سیاه سرفه دریافت کنند. در طول زمان ایمنی بزرگسالان نسبت به سیاه سرفه کاهش می یابد، بنابراین واکسیناسیون و محافظت از خود در برابر عفونت به محافظت از کودک و نوزاد در مقابل این بیماری کمک می کند. افراد مبتلا به سیاه سرفه باید برای جلوگیری از شیوع بیماری آنتی بیوتیک دریافت کنند. حتی در صورتی که قبلا واکسینه شده باشند. ممکن است بچه های کوچکترکه در معرض یک عضو خانواده آلوده قرار دارند، نیاز به دوز تقویت کننده واکسن Tdap داشته باشند. در صورت بروز سرفه های شدید در کودک حتما به پزشک مراجعه کنید.