آرتروز Arthros یک بیماری شایع مفصلی است که در همه جای دنیا دیده می شود. آرتروز تقریباً روی همه مفاصل بدن تاثیر می گذارد اما بیشترین شکایتی که افراد دارند از ناحیه گردن،زانو، ران،اتصال انگشتان،انگشت شصت دست و یا انگشت بزرگتر پا می باشد.میزان ابتلا به آرتروز در کشور ما نسبت به کشورهای پیشرفته دنیا بیشتر است و بیشترین آمار در افراد مسن تر دیده می شود که این مسئله ریشه در فرهنگ و تغذیه ما ایرانی ها دارد بخاطر آدابی همچون دو زانو یا چهار زانو نشستن، استفاده از دستشویی ایرانی به جای توالت فرنگی،عدم استفاده از مکمل ها و مواد غذایی غضروف ساز از جمله ماهی ها،دانه سویا و آووکادو، نداشتن برنامه ورزشی روتین یا حتی حرکات ساده ، استفاده بیشتر ازپله به جای آسانسور و مواردی از این قبیل.دراین مقاله میخواهیم به علائم و درمان آرتروز بپردازیم.
تفاوت مفصل سالم و آرتروز
چرا افراد به آرتروز مبتلا می شوند؟
در حالت عادی که مفصل سالم است ماده ای به نام غضروف در انتهای استخوان ها قرار دارد و مانند بالشتکی در بین استخوان ها قرار می گیرد که سطحی مناسب را برای حرکت مفصل ها روی هم ایجاد می کند اما در آرتروز این غضروف آسیب می بیند و باعث علائمی مثل درد و تورم در مفصل می شود که در صورت پیشرفت بیماری و درمان نشدن آرتروز ممکن است استخوان ها بشکنند و خار استخوانی تشکیل شود و در نهایت با از بین رفتن غضروف استخوان ها روی هم کشیده می شوند و درد و آسیب بیشتری ایجاد می کنند.
آرتروز ممکن است در تمام سنین اتفاق بیفتد اما شیوع آن در افراد بالای60 سال بیشتر است از جمله عوامل تاثیرگذار در این روند می توان به بالارفتن سن،افزایش وزن،پیش زمینه ارثی،استفاده بیش از حد از مفاصل و داشتن آسیب های مفصلی و ضعف عضلات اشاره کرد.
علائم آرتروز
علائم آرتروز بسته به مفاصل درگیر و شدت بیماری متغییر است اما شایع ترین این علائم عبارتند از:
♦ درد و خشکی مفاصل در صیح ها یا بعد از استراحت های طولانی مدت
♦ احساس درد در ران ها، زانو ها و پایین کمر بعد از فعالیت طولانی مدت مفاصل
♦ به هنگام خم شدن مفصل ها صدا شنیده می شود.
♦ تورم مفصل
♦کاهش قابلیت حرکت
آرتروز در چه قسمت هایی از بدن نمایان می شود؟
آرتروز زانو : در ایران آرتروز زانو بسیار رایج است در این بیماری به هنگام حرکت شخص احساس ساییدگی و خراشیدگی در ناحیه زانو می کند.
آرتروز ران و لگن: در این نوع کشاله ران و باسن و گاهی زانو نیز درگیر میشوند.
انگشتان دست: خارهای استخوانی لبه مفاصل باعث تورم و شکنندگی انگشتان می شوند در قاعده انگشت شصت نیز احساس درد می شود.
پاها: احساس درد در ناحیه انگشت بزرگ پا و ایجاد تورم در قوزک یا پنجه پا
آرتروز ستون فقرات: این آرتروز با شکستن غضروف ها و ایحاد دیسک گردن و قسمت های پایینی کمر همراه است، با پیشرفت بیماری ضعف درپاها و بازوها ایجاد میشود.
آرتروز انگشتان دست
تاثیر آرتروز بر سلامتی
درد،تورم و خشکی مفصل ها حاصل از آرتروز افراد مبتلا را در انجام های کارهای ساده و روزمره از قبیل رانندگی،گرفتن قلم در دستان،بلندکردن وسایلی سنگین یا حتی یک رختخواب سبک،باز کردن ظرف غذا،بالا رفتن از پله ها و انجام کارهای ظریف مانند سوزن دوزی ناتوان می کند.
درست است که این علائم اجتناب ناپذیرند اما در صورت نادیده گرفتن و عدم اقدامات پیشگیرانه آرتروز شدت می یابد و فرد بیمار را در زندگی فردی و اجتماعی با مشکلات زیادی روبه رو می کند به عنوان مثال ممکن است فرد در اثر بی تحرکی که دارد بخاطر درد زانو و کمر دچار چاقی شود که خود زمینه ساز دیابت است.
یا بخاطر اثرهای جانبی که داروهای مسکن به همراه دارند فرد دچار سرگیجه و عدم تعادل شود که در نهایت منجر به افتادن وی میشود و خطر شکستگی بالا رود چرا که میزان شکستگی در افراد مبتلا به آرتروز 20درصد بیشتر از افراد سالم است.
راه های تشخیص آرتزوز
برای تشخیص آرتروز یاید به پزشک متخصص مراجعه شود،پزشک با پرس و جو از بیمار اطلاعاتی نظیر علائم و زمان شروع آن ها،مشکلات پزشکی فرد،داروهای مصرفی بیمار،محل درد و مواردی از این قبیل را جمع آوری می کند،سپس با معاینه جسمی مثل بررسی دامنه حرکتی یا قرمزی و تورم درناحیه مفصل، آزمایش های تشخیصی مثل آزمایش خون یا آزمایش مایع مفصلی و همچنین روش هایی مثل اشعه ایکس و MRI ابتلا به آرتروز را تایید یا رد می کند و اقدام به درمان فرد بیمار می کنند.
درمان آرتروز
با اینکه آرتروز بیماری مزمنی است و درمان قطعی ندارد اما می توان آن را مدیریت کرد از مهمترین اقدامات درمانی می توان به موارد زیر اشاره کرد.
• فعالیت های جسمی از قبیل پیاده روی های سبک،رفتن به باشگاه ورزشی و داشتن فعالیت های سبک روزانه ، ورزش های تقویت کننده عضلات و هوازی همه می توانند در تسکین دردها و کمک به قوی شدن عضلات برای جابجایی و بلند کردن اجسام سنگین کمک کنند.
• کنترل وزن: چاقی و اضافه وزن سبب میشود مفاصل زانو،کمر،پاها و ران فشار بیشتری را تحمل کنند کاهش وزن به بهبود درد و پیشگیری از بروز آسیب های بیشتر کمک می کند با انجام فعالیت های بدنی و کاهش کالری در رژیم غذایی می توان وزن را مدیریت کرد.
•تمرین های کششی: تمرین های یوگا باعث اقزایش انعطاف و کاهش خشکی مفاصل میشود.
•داروهای آرتروز: داروهای مختلفی از قبیل مسکن ها و داروهای ضدالتهاب که به صورت خوراکی، لوسیون و تزریقی وجود دارند.
• کار درمانی و فیزیوتراپی: متخصصان فیزیوتراپی با روش های درمانی از جمله آموزش صحیح استفاده از مفاصل، گرما درمانی و سرما درمانی،یاد دادن حرکات انعطافی و تجویز دستگاه های کمکی مثل اسکوتر، عصا، واکر، آتل، کفش‌های مخصوص یا وسایلی مانند درباز کن و پاشنه‌کش دسته‌بلند علائم آرتروز را کاهش و درمان می کنند.
•درمان های طبیعی مثل مکمل های غذایی،طب سوزنی،ماساژ و آب درمانی.
•عمل جراحی:تعویض مفصل میتواند برای مفصل های زانو و ران یک روش بسیار مناسب برای درمان آرتروز باشد.
کنترل قند خون: طبق آخرین پژوهش ها بیماری دیابت فاکتور خطرناکی برای ابتلا به آرتروز است زیرا میزان زیاد گلوگز باعث تولید نوع خاصی از مولکول ها میشود که منجر به خشک شدن و افزایش حساسیت غضروف هادر برابر فشارهای فیزیکی میشود. همچنین دیابت سبب التهاب و از بین رفتن غضروف ها میشود.
حرکات ورزشی برای درمان آرتروز
در پایان باید به این نکته توجه داشته باشیم که بیماری آرتروز صرفاً به خاظر افزایش سن نیست بلکه عادت های بسیاری تاثیرگذارند که با تغییر و یا دوری کردن از آن ها می توان میزان ابتلا به آرتروز را تا حدقابل توجهی کاهش داد از جمله این عادات می توان به داشتن سبک زندگی سالم، نحوه غذاخوردن، خوابیدن، نحوه بلندکردن اشیا سنگین ،کنترل استرس،نکشیدن سیگار، عدم مصرف نوشیدنی های الکلی و…اشاره کرد.