بیماری صرع نوعی اختلال در سیستم عصبی مرکزی است. در این بیماری فرد با مشکل فعالیت سلول‌های عصبی در مغز مواجه است و دچار تشنج، تغییرات غیرطبیعی رفتاری و حسی، انقباض عضلات و یا کاهش هشیاری می شود. صرع یک بیماری مزمن غیرمسری بوده که از مهم ترین علائم و نشانه های آن تشنج است. به طور طبیعی در سلول‌های مغز انسان، امواج الکتریکی وجود دارند و در صورت افزایش ناگهانی فعالیت الکتریکی مغز، فرد دچار تشنج می‌شود. ممکن است این تشنجات در کل بدن یا تنها بخشی از اندام‌های فرد بیمار بروز کنند. فرد بیمار ممکن است با کاهش سطح هوشیاری همراه باشد.
توجه کنید اگر فردی تنها یک مرتبه دچار تشنج شد حتما به این بیماری مبتلا نیست. برای مبتلا بودن به این بیماری لازم است تا شخص حداقل دو یا چند تشنج را تجربه نماید که بدون هیچ گونه تحریک یا دلیل پزشکی اتفاق افتاده باشد. عده زیادی در سراسر جهان به بیماری صرع مبتلا هستند و این بیماری یکی از شایع ترین اختلالات عصبی در جهان محسوب می‌شود. بیشتر این بیماران درصورت تشخیص سریع بیماری و اقدام به کنترل آن می توانند بدون بروز تشنج به زندگی عادی خود ادامه دهند.
نشانه های بیماری صرع
بیماری صرع به عملکرد سلول‌های مغز مربوط است، بنابراین تشنج‌های ناشی از آن می‌تواند تمامی فعالیت‌های مرتبط با مغز را تحت تاثیر قرار دهد. بیشتر مردم با شنیدن بیماری صرع، تصویر شخصی را که دچار حملات ناگهانی و حرکات مکرر لرزشی شده است در ذهن خود مجسم می‌کنند.
گاهی اوقات بسته به نوع بیماری، ممکن است تشنج فرد با خیره ماندن به یک نقطه و مات‌زدگی موقت همراه باشد. نشانه‌های عمومی بیماری صرع شامل از دست دادن موقت هوشیاری، خیره ماندن به یک نقطه، حرکات شدید و غیرقابل کنترل دست و پا، علائم روانی مانند ترس و اضطراب، بی اختیاری ادرار، تغییرات ناگهانی در حواس بویایی، شنوایی و لامسه است.
تشنج ها
تشنجات ناشی از این بیماری انواع مختلفی دارد که هر کدام از آن ها با نام خاصی شناخته شده و نشانه‌های متفاوتی را در فرد ایجاد می‌کنند. بر اساس این که کدام بخش از مغز تحت تاثیر قرار گرفته است، این تشنجات دسته بندی می شوند.
تشنج جزئی
اگر تشنج‌های بیمار تنها در یک قسمت از مغز باشد، تشنج جزئی نام دارد. به دو دسته تشنج جزئی ساده و تشنج جزئی پیچیده تقسیم می شوند. در تشنج جزئی ساده فرد از تشنج های بیماری صرع، هوشیاری خود را از دست نداده و نسبت به اتفاقات اطراف خود آگاه است. علائم این تشنج شامل تغییر در حواس بویایی و شنوایی، حرکات غیرارادی و یا مور مور شدن دست و پا، گیجی و دیدن نور ناگهانی می شود.
تشنج جزئی پیچیده با از دست دادن هوشیاری بیمار همراه است. پس از بروز تشنج جزئی پیچیده، فرد هیچ گونه اطلاعاتی ازاین حادثه را به یاد ندارد. علائم این نوع تشنج ها شامل خیره‌شدن به یک نقطه، عدم واکنش نسبت به صدای اطرافیان، انجام حرکاتی مانند مالیدن دست‌ها به یکدیگر و یا راه‌رفتن حول یک دایره به‌صورت مکرر است.
تشنج گسترده
صرع کوچک: غالبا این نوع تشنج در کودکان رخ می‌دهد. از نشانه‌های آن خیره شدن به یک نقطه یا حرکاتی مانند چشمک زدن است.
تشنج تونیک: این تشنج باعث انقباض عضلات شده و ماهیچه‌های پشت، بازو و پاها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین زمین‌خوردن ناگهانی یکی از مخاطرات این نوع تشنج است.
تشنج آتونیک: این نوع تشنج با نام تشنج قطره‌ای شناخته می‌شود که در فرد باعث از دست دادن کنترل عضلات شده و ممکن است بیمار به طور ناگهانی به زمین افتاده یا غش کند.
تشنج کلونیک: این تشنج در افراد باعث بروز حرکات ناگهانی و غیرارادی شده و اندام‌هایی مانند گردن، صورت و بازوها را درگیر می‌کند.
تشنج میوکلونیک: این نوع از تشنج‌های ناشی از بیماری صرع با اسپاسم و پرش ناگهانی اندام‌هایی مانند دست و بازو بوده و بیشتر در نوجوانان رایج هستند.
تشنج‌های تونیک-کلونیک: جزو شناخته شده ترین نوع تشنجات صرع بوده و باعث از بین رفتن ناگهانی هوشیاری، سفت شدن عضلات، به زمین افتادن بیمار، کف کردن دهان و لرزش شدید بدن می‌شوند. ممکن است در طول حمله، فرد گوشه‌های زبان خود را گاز بگیرد. بعد از دقایقی عضلات بدن شل شده و گاهی شخص دچار بی‌اختیاری ادرار می شود.
تشخیص بیماری
متخصص مغز و اعصاب برای تشخیص بیماری صرع، ابتدا علائم و پیشینه ی خانوادگی فرد را مورد بررسی قرار می دهد. ممکن است آزمایش‌های متعددی برای تشخیص علت بروز تشنج ها صورت گیرند. از جمله این آزمایش ها شامل معاینه ی نورولوژیک، آزمایش خون، الکتروانسفالوگرام، سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی، اف‌ام‌آر‌آی، پِت و اسپکت است. نوع دیگر بررسی ویدیویی طولانی مدت است که برای درمان بیماران صرع نیازمند به جراحی استفاده می شود. این امکان برای پزشک وجود دارد که با بررسی ویدیویی نوع صرع و محل ایجاد تشنج در مغز را پیدا کند.
درمان بیماری
کنترل این بیماری بستگی به شدت بروز علائم و چگونگی پاسخ بدن به روش‌های درمانی دارد. برخی افراد مبتلا به صرع ممکن است مقاوم به درمان باشند. اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که اغلب تشنجات ناشی از بیماری صرع قابل کنترل هستند. بیماران مبتلا به صرع می‌توانند با استفاده از داروهای ضد تشنج، به راحتی و بدون بروز تشنجات به زندگی عادی خود ادامه دهند. استفاده از این داروها ممکن است به تشخیص پزشک و پس از ۲ سال به طور کامل متوقف شود. علاوه بر مصرف دارو، روش‌های دیگری برای کنترل این بیماری وجود دارد. دیگر روش ها برای کنترل این بیماری عبارتند از مصرف داروهای ضد صرع، جراحی مغز، تحریک عصب واگ، تحریک عمقی مغز و رژیم غذایی کتوژنیک است.
