کلسیم ماده ی معدنی ضروری و مورد نیاز برای ادامه ی حیات همه ی موجودات زنده از جمله انسان می باشد . بدن توانایی تولید این ماده را به طور خود به خود ندارد بنابراین باید از طریق مواد غذایی آن را دریافت نماید .
نقش کلسیم در بدن چیست ؟
كلسيم در بسیاری از عملکرد های بدن نقش اساسی دارد که مهمترین آنها به شرح زیر است :
1-انقباض عضلات
هنگامی که یک محرک یکی از عصب های عضله را تحریک می کند بدن کلسیم ترشح کرده و این کلسیم به پروتئین های عضله جهت تکمیل فرآیند و تنظیم انقباض عضلانی کمک می کند .
2-انعقاد خون و سلامت قلب
انعقاد خون یکی از مهمترین تاثیرات Ca در سلامت بدن است .فرآیند انعقاد خون بسیار پیچیده است و مراحل زیادی را شامل می شود ، همچنین نیازمند دسته ای از مواد شیمیایی است که یکی از آنها Ca می باشد .
این ماده ی معدنی در انقباض عضلات ، کارکرد درست عضله ی قلب ، شل شدن عضله ی صاف اطراف رگ های خونی موثر است همچنین بسیار ی از مطالعات محققان نشان داده بین مصرف بالای کلسیم و پایین بودن فشار خون ارتباط وجود دارد .
3-سایر خواص کلسیم برای بدن
علاوه بر موارد ذکر شده ،Ca برای انتقال پیام های عصبی توسط سیستم اعصاب ، ترشح هورمونی و عملکرد صحیح سلول های بدن الزامی است .تنها یک درصد از کل Ca بدن جهت موارد ذکر شده مور استفاده قرار می گیرد اما بدن به شدت بر کنترل میزان Ca خون و سرم نظارت دارد .
تغییرات شدید کلسیم خون و سرم بسیار خطرناک بوده و در شرایط حاد می تواند به گرفتگی عضلات شدید و حتی مرگ منجر شود ، به همین جهت بدن از ذخیره Ca موجود در استخوان ها جهت تنظیم Ca خون و سرم استفاده می نماید .
99 درصد باقی مانده كلسيم در استخوان ها و دندان ها ذخیره می شود که برای استحکام و عملکرد آنها ضروری است . با توجه به این که بدن توانایی تولید این ماده را ندارد ف در صورت مصرف ناکافی از این ماده در رژیم غذایی روزانه ، ذخیره ی منابع استخوانی جهت ثابت نگه داشتن Ca و سرم خون مورد استفاده قرار می گیرد .
مصرف ناکافی از این ماده ی معدنی مشکلاتی جدی برای دندان ها ، پوکی استخوان ها یا استئوپوروزیس را به دنبال دارد .
کلسیم و سلامت اسستخوان ها
میزان کلسیم مورد نیاز روزانه :
میزان کلسیم مورد نیاز روزانه بر اساس سن و شرایط خاص افراد متفاوت است . مقدار مصرف برای کودکان یک تا سه سال برابر 700 میلی گرم و برای کودکان 4 تا 8 سال 1000 میلی گرم در روز می باشد . در سنین 9 تا 18 سال به دلیل رشد استخوان ها و رویش دندان های دائمی بدن نیاز بیشتری به این ماده ی معدنی پیدا می کند و مقدار مصرف آن به 1300 گرم در روز افزایش پیدا می کند . بعد از گذشت سنین رشد تا پنجاه سالگی این نیاز مجددا به 1000 میلی گرم در روز میرسد اما برای سنین بالاتر این مقدار به 1200 میلی گرم در روز تغییر می کند که معمولا برای مردان کمتر خواهد بود .
بهترین منابع غدایی Ca چیست ؟
مناسب ترین منبع کلسیم مورد نیاز بدن ، استفاده از غذا های طبیعی سر شار از این ماده می باشد .
دسته ی اصلی این منابع غذایی شیر ، پنیر و ماست می باشد . افرادی که دارای کلسترول بالا و چربی خون هستند ، می توانند از لبنیات فاقد چربی یا کم چرب استفاده کنند . همچنین سبزیجاتی مانند بروکلی ، اسفناج ، کلم پیچ و شلغم نیز منابع مناسبی از این ماده ی معدنی هستند .
ماهی های سالمون و ساردین نیز مقدار قابل توجه از کلسیم را نیز دارا می باشند . به دلیل اینکه یک وعده ی معمولی از این منابع غذایی نیاز روزانه ی بدن را غنی از ماده ی معدنی ذکر شده نمی کند بنابراین بهتر است در طول روز و در چندین وعده ی غذایی این ماده ، از منابع غذایی مختلف مانند لبنیات و بخشی از سبزیجات تامين گردد .
به هر جهت اگر نياز روزانه از اين مواد غذايـي تامين نگردد ، مي توان از غذا هاي غني از كلسيم مانند نان ، غلات غني شده صبحانه ، تركيب سويا و آب پرتقال غني شده با كلسيم استفاده كرد .
گرچه تامين اين ماده از منابع غذايي ارجحيت دارد، اما بسياري از افراد كلسيم را به اندازه ي كافي از وعده هاي غذايي خود دريافت نمي كنند بنابراين نيازمند مصرف مكمل هاي كلسيم هستند .
منابع غذایی کلسیم
عوارض كمبود Ca چيست ؟
با توجه به نقش اساسي كلسيم براي افراد ، كمبود آن عوارض بسيار جدي را خواهد داشت . مصرف ميزان نامناسب از اين ماده نخست باعث كمبود ان در استخوان ها شده و سپس به دليل استفاده از منابع استخواني باعث پوكي استخوان يا استئوپوروزيس مي شود .
تقريثبا نيمي از شكستگي هاي استخواني در خانم ها و يك چهارم در اقايان به دليل پوكي استخوان است ، كه اين خطر با افزايش سن افزايش مي يابد .
چه افرادي در معرض كمبود Ca قرار دارند ؟
بعضي از افراد به دليل شرايط خاص و نحوه ي زندگي بيشتر در معرض ابتلا به كمبود كلسيم قرار خواهند گرفت ، در اين ميان مي توان به خانم هايي كه در سنين يائسگي قرار دارند ، زنان ورزشكار و يا شاغل در اتش كه كارهاي سخت بدني انجام مي دهند و به طور معمول ضربه و فشار بيشتري را متحمل مي شوند اشاره كرد .
همچنين خانم هايي كه سيكل ماهيانه ي دراز مدت و نامنظم دارند و افرادي كه به دليل عدم توانايي هضم لاكتوز موجود در شير يا به دليل رژيم گياهخواري از محصولات لبني استفاده نمي كنند ، بيشتر در معرض اين عارضه قرار دارند .
اندازه گيري ميزان Ca در استخوان
آزمايش سنجش تراكم استخوان مناسب ترين شيوه ي اندازه گيري ميزان كلسيم موجود در استخوان مي باشد .
از عوامل مهم پيشگيري از ابتلا به اين بيماري ورزش و فعاليت هاي بدني كه بدن تلاش تلاش مي كند خلاف نيروي جاذبه زمين حركت كند و يا در حالت قائم آن فعاليت داشته باشد مانند دويدن ، رقص ،پياده روي سريع بنابراين براي پيشگيري از ابتلا به پوكي استخوان يك رژيم غذايي با ميزان كافي از كلسيم ، ويتامين D و ورزش روزانه را در برنامه ي سلامت خود قرار دهيد.
آزمایش اندازه گیری کلسیم
دستگاه آلات ورزشي و بدنسازي در بي تو بي كالا