شاید افرادی با درد در ناحیه کمر و گردن بسیار دیده باشید. عامل ایجاد این درد در اکثر اوقات، اختلال و یا تغییر شکل در ساختمان دیسک بین مهره ای ستون فقرات می باشد. دیسک بین مهره ای، صفحه ای با سطح مقطع تقریبا دایره ای شکل می باشد که بین بدنه دو مهره قرار گرفته است. به جز استخوان خاجی و دنبالچه که در انتهای ستون فقرات قرار گرفته اند، تمامی مهره ها با این ساختار از یکدیگر جدا می شوند.
ساختمان دیسک بین مهره ای
وظایف دیسک بین مهره ای
اسکلت بالاتنه از ستون مهره ها، دنده ها، استخوان کتف و ترقوه تشکیل شده است. با توجه به اینکه ستون مهره ها محور اصلی اسکلت بالاتنه را تشکیل می دهد، اجزای تشکیل دهنده آن وظایف بسیار مهمی دارند.
وظایف دیسک مهره ها عبارتند از:
- جلوگیری از ساییده شدن و تماس بدنه مهره ها با یکدیگر
مهره ها از دسته استخوانهای کوتاه می باشند. ساییده شدن آن ها بر روی یکدیگر علاوه بر ایجاد درد موجب سابیده شدن بخشی از آن ها می شود. همین امر موجب اختلال در کار مهره ها و نیز افزایش احتمال آسیب رسیدن به رشته های عصبی آن ناحیه می شود.
- ضربه گیری و دفع تکانه وارد شده به ستون فقرات
در فعالیت های روزانه تکان های بسیاری به بدن انسان وارد می شد. چنانچه این ضربه ها بطور کامل به مهره ها وارد شود، به آن ها آسیب میرساند. جنس دیسک های ستون فقرات از جنس غضروف می باشد. این ساختار به آن ها توانایی دفع ضربه را می دهد. همین موجب محافظت از مهره ها می باشد.
- انعطاف پذیر کردن ستون مهره ها برای حرکت در جهات مختلف
چنانچه ستون فقرات را تنها متشکل از مهره ها درنظر بگیریم، بدن ما توانایی خم شدن در جهات مختلف و چرخش به پهلو را نخواهد داشت. ساختمان غضروفی دیسک های بین مهره ای این امکان را به ما می دهد که بتوانیم به سمت چپ، راست، جلو و تا حدودی عقب خم شویم و همین طور توانایی گردش در راستای محور بدن را داشته باشیم.
آسیب ها و ناهنجاری ها
گاهی برخی عوامل فیزیولوژیک مانند افزایش سن، کمبود مواد مورد نیاز مغذی، بیماری های ژنتیک و مادرزادی بر روی ساختار فیزیولوژیک دیسک مهره ای تاثیر می گذارد. در این حالت اصطلاحا دیسک دژنره (Degenerate) می شود. استفاده از مواد مغذی کافی در رژیم غذایی، استفاده از مکمل های دارویی و انجام ورزش های مناسب می تواند تا حدودی کمک کننده باشد.
ناهنجاری های دیسک بین مهره ای و کمردرد
در کنار سلامت فیزیولوژیک، سلامت آناتومیکی ستون فقرات تا حد بسیاری ضامن سلامتی دیسک های بین مهره ای می باشد. ناهنجاری های متعددی این پدیده را به مخاطره می اندازد که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لوردوزیس (Lordosis): گودی بیش از حد که معمولا در قسمت کمر شایع تر است.
- کیفوزیس (Kyphosis): انحنای غیر طبیعی ستون فقرات به طرف بیرون که در بخش پشتی بیشتر دیده می شود.
- اسکولیوزیس (Scoliosis): متمایل شدن ستون مهره ها به چپ یا راست
- لیستزیس (Listhesis): لغزش مهره ها و یا جابجایی آن ها روی یکدیگر
هر کدام از این موارد به همه یا بخشی از ساختمان دیسک فشار وارد کرده و موجب تغییر شکل ساختمان غضروفی آن می شود. تغییر شکل ایجاد شده بصورت بیرون زدگی از فضای بین دو مهره خارج می شود و به رشته های عصبی اطراف فشار وارد میکند. با توجه به مقدار بیرون زدگی، درد احساس شده و وخامت شرایط متفاوت خواهد بود.
در این زمان فرد احساس درد می کند و اصطلاحا دچار دیسک کمر شده است.
بیرون زدگی دیسک بین مهره ای و بروز کمر درد
راه های مراقبت از دیسک بین مهره ای
به جز مواردی که فرد بصورت مادرزاد دچار این ناهنجاری ها می باشد، برای جلوگیری از ایجاد آن ها راهکارهای ساده و مناسبی وجود دارد.
- از تشک های مناسب برای خوابیدن استفاده کنید. تشک بایستی برای حالت های مختلف خوابیدن به پهلو، به پشت و به شکم مناسب باشد. از این رو هنگام خرید تشک از راحت بودن و استاندارد بودن آن اطمینان حاصل کنید.
- برای بلندکردن اشیا از روی زمبن از ناحیه کمر خم نشوید. با خم کردن زانو ها این کار را انجام دهید. باید دقت داشت که علاوه بر وزن جسم، نحوه بلند کردن آن نیز بر میزان نیروی وارده به ستون مهره ها تاثیر دارد.
- جلوگیری از چاقی شکمی می تواند فشار اعمال شده به ستون مهره ها در ناحیه کمر را کاهش دهد. چاقی شکمی در صورت وخامت منجر به لوردوزیس خواهد شد.
- صحیح بنشینید. هنگام نشستن های طولانی، استفاده از فوم های کمری می تواند شکل طبیعی ستون مهره ها را حفظ نماید. استاندارد بودن این فوم ها تا حدود زیادی محافظ سلامت ستون مهره های شما می باشد.
از دیگر مقاله های سایت بی تو بی کالا :