بیماری ام اس (MS) یا مالتیپل اسکلروزیس ( Multiple Sclerosis ) یک بیماری التهابی است که در آن غلاف میلین اطراف مغز و نخاع مورد حمله قرار می گیرند و در طول زمان ممکن است باعث بروز مشکلات جسمی شود . ام اس به شکل های متفاوتی ظاهر می شود و از دسته ی بیماری های خود ایمنی است که به موجب آن سیستم ایمنی بدن بر علیه خود بدن حمله می کند و در این بیماری غلاف میلین مورد حمله قرار می گیرد.
علائم و نشانه های بیماری ام اس
رایج ترین علائم افراد مبتلا به ام اس مشکلات حسی ، عصبی و حرکتی می باشد. علائم در برخی از بیماران ممکن است به صورت تدریجی باشد و به مرور زمان شدت پیدا کند و در برخی دیگر از بیماران به سرعت عود پیدا کند که در این حالت در 85% مواقع بیمار بهبود پیدا می کند .
علائم رایج
- خواب رفتگی و مورمور شدن اعضای بدن
- ضعف عضلات
- واکنش های غیرارادی و گرفتگی عضلات
- اختلال در صحبت کردن
- مشکلات دیداری(جنبش کره چشم،کاهش دید و یا دوبینی)
- احساس خستگی ،درد شدید یا درد مزمن
- مشکل در ادرار و مدفوع
- مشکلات فکری ، عصبی و عدم تمرکز در فکر کردن وحل کردن مشکلات عاطفی
- درصد زیادی ازن افراد دچار مشکلات مثانه می شوند.
- درصد کمی از افراد دچار مشکلات شنوایی می شوند .
(بر خلاف باور قدیمی پزشکان بارداری،واکسن زدن، شیر دهی و ضربه شدید تاثیری بر عود بیماری ندارند .)
علت بیماری
با وجود مطالعات فراوان بر روی این زمینه متاسفانه هنوز دانشمندان دلیل قطعی برای بروز این بیماری پیدا نکرده اند.البته فاکتور هایی در طبیعت وجود دارند که ریسک ابتلا به ام اس را در برخی از ژن ها افزایش می دهند بنابراین بهتر است افرادی که در اطرافیان خود سابقه ابتلا دارند با پزشک در این رابطه مشورت کنند .
گستره شیوع
ام اس در افرادی که در فاصله دور تری نسبت به استوا زندگی میکنند بیشتر است .البته استثناهایی هم در این باره وجود دارد اما طبق آمار به دست امده بیشترین تعداد مبتلایان به بیماری ام اس در نیوزیلند، قسمت هایی از کانادا و سرخپوستان آمریکایی می باشند. همچنین در قسمت های شمال اروپا این بیماری بسیار شایع است. علت این امر می تواند این باشد که در این نواحی نور آفتاب کمتر است بنابراین افراد ویتامین دی کمتری جذب می کنند که این موضوع منجر به ابتلای بیشتر می شود .
تاثیر ژنتیک
بیماری ام اس را نمی توان یک بیماری ارثی بشمار آورد اما می توان گفت احتمال ابتلا به ام اس در نزدیکان درجه یک فرد بیشتر است. برای مثال در دوقلو های همسان در 30% درصد موارد هردو مبتلا می شوند.
روش های درمان
در حال حاضر، با وجودی که هیچ درمان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد، می توان برخی از علائم بیماری را از طریق روش های درمانی خاص کاهش داد. این درمان ها بطور کلی به چهار دسته زیر طبقه بندی می شوند:
- مصرف دارو با هدف تغییر فرآیند بیماری
- استفاده از داروی استروئید به منظور کاهش موارد عود بیماری
- مصرف سایر داروها به منظور کاهش علائم بیماری
- فیزیوتراپی به منظور حداقل کردن نتایج ناشی از بیماری
- روش های درمانی جدید برای تحریک سلول های مغزی همچون مگنت تراپی و تحریک مغناطیسی مغز
پیشگیری از ام اس
دارو درمانی
داروهای مورد استفاده برای این بیماری داروهای تعدیل کننده سیستم ایمنی نامیده می شوند. این داروها به دو شکل اینترفرون بتا 1a (آونکس و ربیف) و اینترفرون بتا 1b (بتافرون)، گلاتیرامر (کوپاکسون)، ناتالیزوماب (تیسابری) و فینگولیمود (جیلنیا) موجود هستند. این داروها نمی توانند بیماری را درمان کنند و نیز برای همه افراد مبتلا به این بیماری مناسب نیستند. ناتالیزوماب درمان جدید تر برای بیمارانی است که علائم بیماری آنها پیشرفته تر و بیماری آنها فعال تر است. فینگولیمود و دیمتیل فومارات تنها قرص هایی هستند که برای این بیماری مصرف می شوند. تمام داروهای دیگر این بیماری می بایست به بیمار تزریق شوند.
استروئیدها ( کورتیکواستروئید)
داروی استروئید اغلب در مواردی که عود بیماری باعث ناتوانی فرد می شود، برای بیمار تجویز می گردد. دوز بالای این دارو معمولاً در چند روز اول برای بیمار استفاده می شود. گاهی اوقات برای این کار از قرص های استروئید و گاهی مواقع از تزریق دارو داخل رگ می توان بهره گرفت. این دارو می تواند التهاب ایجاد شده در سیستم عصبی را کاهش دهد. یک دوره درمان با استروئید معمولاً می تواند دوره عود بیماری را کوتاه نماید. این شرایط به معنی اینست که در صورت عدم استفاده از این دارو، علائم بیماری با سرعت بیشتر در هنگام حمله ایجاد می شوند.
سایر درمان ها
با توجه به علائم ایجاد شده در بیمار، می توان از سایر روش های درمانی تجویز شده توسط پزشک برای بهبود این علائم استفاده کرد. برای مثال این درمان ها به شرح زیر هستند:
- داروهای ضد اسپاسم برای کاهش اسپاسم عضلانی
- داروهای مسکن که گاهی اوقات بیمار نیاز به مصرف آنها پیدا می کند. این داروها شامل انواع خاص داروهای مسکن هستند که می توانند درد نوروپاتیک بیمار را بهبود بخشند.
- داروهایی که می تواند به درمان برخی مشکلات دفع ادرار در افراد مبتلا به این بیماری کمک نمایند.
- داروهای ضد افسردگی که گاهی اوقات در صورت ابتلا به افسردگی برای بیمار تجویز می شوند.
- داروهایی که می تواند به مشکل آمیزش جنسی در مردان کمک موثر نماید.