معمولا پرسنل در آزمایشگاه و بخش بهداشت و درمان در معرض خطرآسیب ناشی از جراحت سوزن هستند. این افراد سلامت خود را وقف حفظ و بهبود سلامت بیماران می کنند. ولی این حقیقت را باید در نظر داشت که به خطر افتادن سلامت هر یک از اعضای این گروه بزرگ معادل با به خطرافتادن سلامت کل افراد جامعه است. خطر آسیب ناشی از جراحت سوزن همیشه در کمین پرسنل بخش تامین سلامت از جمله پزشکان، پیراپزشکان، پرستاران و بهیاران است. این افراد در معرض خطر دریافت بیش از ۲۰ نوع پاتوژن (عامل بیماری‌زا) از طریق خون یا مایعات بدن به دلیل آسیب ناشی از جراحت سوزن هستند. از اصلی ترین انواع آن ها عفونت‌هایی مانند HIV و هپاتیت‌های B و C است.
در بسیاری موارد حجم و فشار زیاد کار، وجود استرس یا کمبود نیروی انسانی در میان پرستاران، پزشکان و اعضای تیم جراحی موجب دور شدن آن‌ها از شرایط ایمنی هنگام کار و افزایش احتمال وقوع جراحات می شود. برخی عواملی مانند روزمرگی و عادی شدن امور که می تواند ناشی از بی‌اهمیت پنداشتن مولفه‌های پیشگیری و ایمنی باشد، همچنین عدم آگاهی از عواقب جراحات ناشی از سوزن یا تصور نادرست دست و پاگیر بودن رعایت اصول ایمنی احتمال وقوع جراحات را بیشتر می کند.
پیامد این خطر برای بیمار
اگرهر یک از اعضای بخش تشخیص و درمان در معرض جراحات ناشی از سوزن قراربگیرند، علاوه بر سلامت خود، سلامت افراد دیگر و بیماران را نیز به خطر می اندازند. زیرا بیماران میزبان مناسب و قابل دسترسی برای بسیاری از عفونت‌ها بخصوص عفونت‌های قابل انتقال از راه خون هستند. در کشورهای در حال توسعه که بیشترین تعداد ابتلا به HIV در جهان را دارند، آسیب ناشی از جراحت سوزن بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده است.
مطالعات انجام شده درباره کارکنان بخش تامین سلامت که جراحات را تجربه کرده‌اند، مشخص کرده است که این افراد از استرس، اضطراب و فشار روحی زیادی رنج می‌برند. زیرا این افراد در پی عواقب جراحت، طولانی شدن روند آزمایشات تشخیصی و عوارض جانبی درمان پس از جراحت تحت فشار روحی زیادی قرار می‌گیرند. بنابراین باید توجه بیشتری نسبت به پیامدهای روانی غیرقابل جبران آسیب ناشی از جراحت سوزن کرد. مخارج متعاقب این جراحات و فرآیندهای درمانی علاوه براین پیامدها، می‌تواند دلیل قانع‌کننده‌ای برای انجام اقدامات ایمنی در خصوص کار با سوزن و ابزار تیز باشد.
خطرات ناشی از جراحت سوزن
زخم‌ها و بریدگی‌هایی در پوست آسیب ناشی از جراحت سوزن و ابزار تیز است. این ابزار در محیط های پزشکی شامل سوزن‌ها، لنست‌ها، اسکالپل‌ها (تیغ بیستوری)، ابزار جراحی و شیشه شکسته هستند. آسیب ناشی از جراحت سوزن شامل خراشیدگی یا بریدگی تصادفی پوست توسط انواع سوزن‌ها است. این سوزن‌ها عبارتند از سوزن‌های هیپودرمیک، سوزن‌های جراحی، سوزن‌های بیوپسی، سوزن‌های خونگیری، سوزن‌های تزریق، کاتتر درون عروقی و سوزن‌های اتصال اجزای سیستم انتقال درون عروقی می باشند.
به دلیل این که عموما این سوزن ها حاوی خون هستند، بنابراین جزء ابزار خطرناک محسوب می شوند. آسیب‌دیدگی بوسیله سوزن می‌تواند موجب انتقال بیماری‌های خونی (Blood-Borne ) مثل ایدز، هپاتیت C، هپاتیت B و انواع تب‌های خونریزی دهنده‌ی ویروسی شود. سوراخ شدن پوست بیشترین خطر را برای انتقال ویروس‌های ( Blood-Borne) از بیمار به کارکنان بخش تامین سلامت دارد. سوراخ شدن پوست بوسیله سوزن تزریق آغشته به خون یا دیگر مایعات بدن ایجاد می شود.
علت جراحت
شایع ترین علل جراحت توسط سوزن به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری عبارتند ازکمبود تجهیزات محافظتی شخصی و ابزار ایمنی و ظروف جمع‌آوری پسماندهای تیز، عدم وجود راه های گزارش دهی درست جراحات ناشی از ابزار تیز و سوزن، کمبود آگاهی از خطرات مرتبط با کار و محیط کار، کمبود نیروی انسانی، عدم آموزش کافی پرسنل، دسترسی محدود به ظروف جمع آوری پسماندهای تیز و سوزن، دست به دست کردن سوزن ها و ابزار تیز در اتاق عمل، درپوش‌گذاری مجدد سوزن پس از استفاده، کوتاهی دراستفاده از ظروف جمع آوری پسماندهای تیز بلافاصله پس از استفاده از آن ها، واکنش‌های غیرقابل پیش بینی بیمارو حوادث پزشکی غیرقابل پیش‌بینی است.
عواقب جراحت
بیشترین نگرانی در مورد آسیب ناشی از جراحت سوزن، مربوط به زخم یا آسیب وارده نیست. بلکه قرارگرفتن پوست آسیب دیده در معرض خون و مایعات بدن فرد بوده که ممکن است حامل بیماری‌های عفونی باشند. احتمال پیشروی یک بیماری پس از جراحات ناشی از سوزن به عواملی مانند غلظت پاتوژن در خون و مایع بدنی انتقال یافته، عمق جراحت، حجم خون، میزان پاتوژن منتقل شده و مرحله‌ی عفونت در هنگام انتقال پاتوژن بستگی دارد.
برای خرید مواد شیمیایی آزمایشگاهی از بی تو بی کالا به این صفحه مراجعه کنید.
برخی بیماری های قابل انتقال به پرسنل تامین سلامت در اثر جراحت ناشی از سوزن شامل هپاتیت B، هپاتیت C، ایدز (HIV)، ویروس دنگی، سلفیس و هرپس می باشد. در حال حاضر آمار موجود در رابطه با میزان جراحات ناشی از سوزن و ابزار تیز، محدود و ناکافی است.
راهکار برای جلوگیری از این خطر
برای پیشگیری موثر از جراحات ناشی از سوزن و جلوگیری از خطر قرارگیری در معرض خون و مایعات بدن، به یک روند جامع از طریق ترکیب راهبردها و فعالیت‌های مختلف نیاز است. برخی از راه های پیشگیری آسیب ناشی از جراحت سوزن عبارتند از آموزش مداوم و پیوسته در حوزه ی استفاده و دفع ایمن ابزار تیز، الزام گزارش هرگونه جراحت ناشی از سوزن و ابزار تیز، دفع فوری ابزار تیز درون ظروف استاندارد جمع‌آوری پسماند، عدم استفاده از سوزن و ابزار تیز تا حد امکان و استفاده از ابزار ایمنی، دسترسی آسان به ظروف استاندارد جمع‌آوری پسماندهای تیز و استفاده صحیح از آن‌ها، جمع‌آوری پیوسته و دفع صحیح ظروف جمع‌آوری پسماند، تزریق واکسن هپاتیت B، حذف تزریقات غیرضروری در فرآیندهای درمانی و منع درپوش‌گذاری مجدد است.
